Stowarzyszenie
Bocheńscy Patrioci

audiodeskrypcja

Projekt zrealizowano przy wsparciu finansowym Województwa Małopolskiego, Powiatu Bocheńskiego oraz Instytutu Pamięci Narodowej Oddziału w Krakowie.

Współpraca:

Mural Ojcowie Niepodległości – Wincenty Witos

Projekt „Ojcowie Niepodległości” realizowany jest przez Stowarzyszenie Bocheńscy Patrioci

Miejsce namalowania: północna ściana elewacji bloku nr 32 przy ul. Legionów Polskich, Osiedle Niepodległości, Bochnia

Wymiary: ok. 7 m na 13 m

Mural przedstawia 57 letniego mężczyznę, Wincentego Witosa — jednego z ojców polskiej niepodległości, polityka i trzykrotnego premiera II Rzeczypospolitej. Sylwetka Witosa zaczerpnięta z fotografii wykonanej w trakcie procesu brzeskiego (1931-1932). Obraz jest pełen barw, realistyczny i utrzymany w tonacji ziemistych brązów oraz żywych zieleni.
Witos ukazany jest od pasa w górę, frontalnie, z lekkim zwrotem w prawo, a dłonie ma splecione przed sobą. Ma ciemne, zaczesane do tyłu włosy i starannie przycięty wąs. Jego twarz jest skupiona i poważna, a w oczach maluje się spokój i determinacja. Ubrany jest w brązowy, ciężki płaszcz i ciemną marynarkę, typowe dla pierwszej połowy XX wieku. Tło dla postaci stanowi pole z dojrzałym zbożem, dwie rozłożyste wierzby o grubych pniach i zielonych koronach, jako symbol odrodzenia i siły, a także łąka i niebieskie niebo z białymi chmurami – obraz spokoju i polskiej wsi, z której Witos pochodził.

Wincenty Witos – Urodził się 21 stycznia 1874 r. w Wierzchosławicach, w małorolnej rodzinie chłopskiej. Od najmłodszych lat angażowany był do prac w gospodarstwie, przez co z opóźnieniem rozpoczął naukę w miejscowej szkole. Pracował bardzo ciężko, aby poprawić status materialny rodziny, równocześnie angażował się w działalność samorządu wsi, powiatu tarnowskiego i różnych organizacji społecznych.

W 1908 r, został wybrany posłem na Sejm Krajowy we Lwowie, a w 1911 r. do Rady Państwa w Wiedniu. Po wybuchu I wojny światowej w Krakowie utworzono Naczelny Komitet Narodowy, w którym Witos reprezentował PSL-Piast, zachęcając chłopów do wstąpienia do Legionów. W 1917 r. wykazywał niezwykłą aktywność polityczną, której głównym celem było powstanie niepodległego państwa polskiego.

28 października 1918 r. stanął na czele utworzonej w Krakowie Polskiej Komisji Likwidacyjnej, której celem było przejęcie władzy w Galicji z rąk zaborcy i rozbrojenie garnizonów austrowęgierskich.

Wybrany do Sejmu Ustawodawczego 26 stycznia 1919 r. Witos był aktywnym posłem, szczególna uwagę poświęcając problemom rolnictwa i sprawom zagranicznym. 24 lipca 1920 r. stanął na czele rządu złożonego z przedstawicieli niemal wszystkich ugrupowań parlamentarnych. Mobilizował społeczeństwo do obrony przed ofensywą bolszewicką. Urząd sprawował do września 1921 r.

Ponownie urząd premiera pełnił Witos od maja do do grudnia 1923. W sytuacji kryzysu gospodarczego doszło do krwawych zamieszek w Krakowie, co doprowadziło do upadku rządu. Trzeci raz został premierem 10 maja 1926 r. co wywołało ostra reakcję lewicy, zarzucając mu dążenie do dyktatury. Niechęć dużej części społeczeństwa do Witosa wykorzystał Józef Piłsudski, wkraczając 12 maja na czele oddziałów wojskowych do Warszawy. Podczas przewrotu majowego, w obawie przed wybuchem wojny domowej, Witos podał swój rząd do dymisji. Od wiosny 1927 r. przeszedł do zdecydowanej opozycji. We wrześniu 1930 r. wraz z innymi przywódcami bloku Centrolewu został aresztowany i osadzony w twierdzy brzeskiej. Pod koniec listopada został zwolniony po wpłaceniu kaucji.

Od jesieni 1931 r. toczył się tzw. „proces brzeski” przywódców Centrolewu. Witos został w nim skazany na 1,5 roku więzienia. Nie odbył jednak kary, gdyż zdołał wyjechać do Czechosłowacji, w której przebywał w latach 1933-1939. Po wkroczeniu wojsk niemieckich do Czechosłowacji w marcu 1939r. wrócił do Polski i zgłosił się do prokuratury. Po krótkim pobycie w więzieniu został zwolniony na półroczny urlop zdrowotny.
We wrześniu 1939 r. został aresztowany przez Niemców, którzy bezskutecznie próbowali namówić go do współpracy. W związku z problemami zdrowotnymi pozwolono mu zamieszkać w Zakopanem, a w 1941 wrócić do Wierzchosławic, utrzymując nad nim ciągły nadzór.

Wiosną 1945 został uprowadzony przez NKWD i nakłaniany do podjęcia współpracy z komunistami. Wobec konsekwentnej odmowy i pogarszającego się stanu zdrowia, zwolniono go. Podczas moskiewskich rozmów w sprawie utworzenia Tymczasowego Rządu Jedności Narodowej, na które był zaproszony (lecz nie pojechał), bez jego wiedzy postanowiono, że zostanie wiceprezydentem Krajowej Rady Narodowej. Witos wsparł swym autorytetem Polskie Stronnictwo Ludowe, które powstało latem 1945 r. Ugrupowanie to było opozycyjne wobec komunistów. Został jego prezesem, ale ze względu na stan zdrowia musiał przebywać w szpitalu i jego udział w życiu politycznym miał już wymiar symboliczny. Zmarł w środę 31 października 1945.

Projekt zrealizowano przy wsparciu finansowym Województwa Małopolskiego, Powiatu Bocheńskiego oraz Instytutu Pamięci Narodowej Oddziału w Krakowie.

Współpraca: Spółdzielnia Mieszkaniowa w Bochni

Czytał: Tomasz Karenko